Taalperikelen

Er vinden merkwaardige verschuivingen plaats in onze taal. Natuurlijk komen
er veel nieuwe woorden in verband met computers en ICT, vooral verbasterde
anglicismen, en doodgewone slordigheden, maar die interesseren me niet zo erg.
Wat ik veel boeiender vind zijn verschuivingen die met een veranderende cultuur
te maken hebben. Woorden die vroeger grof en onbehoorlijk of denigrerend waren,
zijn nu heel gewoon. Hier komt een lijst van veranderingen die ik zelf voortdurend
constateer en die ik vermakelijk vind.
 

Vroeger    (20 jaar geleden of daaromtrent)

1 pakweg
2 afkomst
3 Dat namen zij niet
4 Het loopt uit de hand
5 Waarom?
6 Jegens
7 „Dat is zo”, zei hij

Thans

pak 'm beet
komaf
Zij pikten het niet
Het loopt uit de klauwen
Want?
Naar ... toe *)
"Absoluut", zei hij


Die veranderingen kwamen allemaal vrij plotseling, en de vroegere woorden hoor je nu bijna
nooit meer. nummer 2 was denigrerend. nu niet meer. Nummer 3 en 4 waren nogal grove
studententaal, maar zijn nu heel gewoon. Nummer 5 is journalistentaal. Nog onlangs hoorde ik
een bejaarde persoon tijdens een radio-interview die echt op het verkeerde been werd gezet:
"Want? Wat bedoelt U? Maakt U die zin eens af?"
Met nummer 7 bedoel ik te zeggen dat de begin-aanhalingstekens laag op de regel behoorden
te staan. Dit voorschrift is met de komst van Engelstalige toetsenborden geruisloos verdwenen.

Voorts vind ik het erg jammer dat de beleefdheidsvorm aan het verdwijnen is. Weinig mensen
zeggen nog "U". Wildvreemde mensen bellen mij op en beginnen onmiddellijk te tutoyeren.
Ik vrees dat dit komt doordat leerlingen op school "je" en "jij" mogen zeggen tegen hun leraren,
en hen bij de voornaam aanspreken. Reclameboodschappen op radio en televisie die mij als
toehoorder met "je" aanspreken, hebben het over produkten waarin ik niet geïnteresseerd ben.

En iets over de uitspraak:

Linguisten schijnen het erover eens te zijn dat de meervouds-n niet uitgesproken wordt. Op
taalcursussen krijgt men kennelijk te horen dat je die niet MAG uitspreken. In ieder geval, als
ik in een vliegtuig zit hoor ik de stewardes met een keurige stem zeggen: "Dames en heruh,
wilt U Uw stoelriemuh vastmakuh?" Zelfs geen  n  voor een klinker: "Wij dankuh-U voor Uw
aandacht." In hun Duitse tekst hoor je die n wel overal.

Kent U meer van dat soort verschijnselen? Dan hoor ik dat graag.

G. 't Hooft

Home.   

(5/12/08)

*) Met dank aan Dhr. H. van den Berg